Yerelleştirme sektörüne yeni girdiyseniz veya pek de aşina değilseniz "doğru" çevirinin aslında düşündüğünüzden çok daha öznel bir kavram olduğunu bilmeyebilirsiniz. Şöyle ki beş farklı profesyonel çevirmen, aynı kaynak metni beş farklı şekilde çevirebilir. Bu beş çevirinin beşi de teknik olarak doğru olabilir.
Hitap şekli, hedef kitle, şirkete özgü terminoloji, konuşma diline ait sözcükler, argo ifadeler, kültür, yayımlanma türü, hedef dil ve kişisel tercihler nihai çeviri ürününü çarpıcı şekilde etkileyebilir.
Bir düşünün. En basit hâliyle "enerjinizin kalmadığını" kaç farklı şekilde ifade ediyorsunuz ve bunlardan hangisi doğru? Yorgun, uykulu, bitap, bitkin, harap, pili bitmiş, tükenmiş, bezgin. Hepsi aynı anlama gelse de her biri farklı. Hatta hepsinden epey önemli çıkarımlar yapılabilir. "Doğru" olanı bulmak için ise nerede kullanıldığına bakmak gerekir.
Günlük sohbet, web site çevirisi, broşür, şirket içi e-posta, yasal belgeler, araştırma makalesi gibi farklı kaynak metinler farklı şekillerde çevrilir. Üstelik bazı sözcüklerin, ifadelerin ve fikirlerin bazı dillerde karşılığı olmadığı için durum daha da karmaşık bir hâl alıyor.
Çeviri konusunda bilgi sahibi olan müşteriler, bağlam ne kadar zengin olursa o kadar kaliteli (yani "doğru") çeviri elde edileceğini artık biliyor. İşte stil kılavuzu ve sözlük gibi iki muazzam araçla çevirinin bu çok önemli ama çoğunlukla göz ardı edilen yanına odaklanmak mümkün. Ana dilinde çeviri yapan, deneyimli ve yeminli bir çevirmenle çalışmak önemli elbette. Stil kılavuzu ve sözlük tam olarak nedir? Bunları çeviri talimatlarınıza eklediğinizde neden çevirmenlerin nihai ürünleri neden daha iyi olur? Gelin birlikte bu konunun detaylarına bakalım.
Stil kılavuzu nedir?
Stil kılavuzu, çok sayıda kural ve ilkeden oluşan kapsamlı bir kaynaktır. Bu kurallar ve ilkeler; dilin, biçimin ve farklı iletişim türündeki tasarım unsurlarının tutarlı ve tek düzen içinde kullanılmasını sağlar. Genellikle kuruluşların, yayımcıların veya yazarların kullandığı stil kılavuzu, yazılı ve görsel içeriğin uyum içinde ve profesyonel bir görünümde olmasını sağlar.
Dil bilgisi, noktalama, yazım, üslup, tipografi, alıntı biçimleri ve markalaşma unsurları gibi dile dair yapı taşlarını kapsar. Bir stil kılavuzuna bağlı kalarak hem bireysel hem de ekip çalışmalarında belirli bir standart yakalanabilir ve uyumlu içerikler elde edilebilir. Böylece tutarlılığı sağlamak kolaylaşır ve iletişimin genel kalitesi artırılır.
Stil Kılavuzunuzu iyileştirmek ve çeviri kalitesini artırmak için en iyi uygulama örnekleri
Kapsamlı Arka Plan Bilgileri Sunun: Kuruluşunuz veya web siteniz ile ilgili olabildiğince çok bağlam sunun. Çıkış noktanız, hedefleriniz ve stratejilerinizle ilgili derinlemesine fikir edinmek, çevirmenlerin mesajınızı net bir şekilde anlamasına yardımcı olur. "Hakkımızda" sayfanızı kopyalayıp yapıştırmak yerine ekibi, hikâye anlatımına katkıda bulunmaları yönünde teşvik edin.
Faaliyetlerinizi Anlaşılır Şekilde Tanımlayın: Yürüttüğünüz faaliyetleri siz çok iyi biliyor olabilirsiniz ama bu herkes için geçerli olmayabilir. Çeviri ekibinizin mesajınızı yabancı dillere en ince ayrıntısına kadar aktarabilmesi için açıklamalarınızı sadeleştirin.
Hedef Kitlenizi Anlayın: İster işi başından aşkın yöneticiler ister 20'li yaşlarındaki teknoloji meraklıları olsun, hedef kitlenizi belirleyin ve sınırlandırın. Genel itibarıyla hedef kitlenizi, çeviri ekibinize anlatın ki çevirilerinde uygun üslubu belirleyebilsinler.
Hedef Pazarı Araştırın: Dil kurallarınızı belirlemeden önce araştırma yapın. Farklı ülkelerin, sizdekine kıyasla çok daha farklı dil normları olabilir.
Referanslarınızı Belirtin: Özellikle belirli dillerde çeviri ekiplerinizi sözlük, teknik derlemeler veya sektörde yaygın olarak kullanılan terminoloji gibi referans materyaller hakkında bilgilendirin.
Ayrıntılı Talimatlar Verin: Çeviriyle ilgili talimatlarınız ne kadar ayrıntılı olursa sonuç da o kadar iyi olur. Tarih, adres ve kısaltmalar için biçim önerisinde bulunmaktan çeviri uzunluklarını belirlemeye kadar farklı konularda kurallar koyabilirsiniz.
Stil Kılavuzunuz Güncel Olsun: Stil Kılavuzunuz hep aynı kalmak zorunda değil. Aksine şirketinizin mesajı değiştikçe kılavuzda da değişiklikler yapılmalıdır.
Sabırlı Olun: Çeviri ekibiniz ilk seferde her şeyi doğru anlamadıysa Stil Kılavuzunun kullanışlılığı veya ekibin yetkinliği konusunda aceleyle kararlar vermeyin. Çevirmenlerin ne tür içeriklerde zorlandığını öğrenmeye çalışın. Bu sayede üslubunuz ve mesajınızla ilgili tutarsızlıkları ortaya çıkarabilirsiniz.
Neden bir stil kılavuzuna ve terim sözlüğüne ihtiyacım var?
Stil kılavuzu ve terim sözlüğü, çevirisi yapılan içerikte tutarlılığın ve kalitenin sağlanması açısından vazgeçilmez araçlardır. Bu araçlar hem şirket içindeki hem de dışarıdan çalıştığınız çevirmenler için önemli kaynaklardır.
Stil kılavuzu üslup, biçem, biçimlendirme ve dil tercihlerine özel kuralları ana hatlarıyla belirler. Bu sayede markanızın sesi ve mesajı farklı dillere tutarlı şekilde aktarılacaktır. Bu tutarlılık hem markanızın sesini ve kimliğini korumak hem de küresel bir hedef kitleye tutarlı bir mesaj vermek adına büyük önem taşır.
Terim sözlüğü ise sektörünüze ve kuruluşunuza özgü başlıca terimler ve ifadelerden oluşan standart bir listedir. Temel kurallardan yararlanarak ve alana özgü terminoloji için anlaşılır çeviriler sunarak kafa karışıklığının ve hataların önüne geçer. Böylece teknik ve sektöre özgü içeriğin doğru bir şekilde aktarılmasını sağlar.
Basit bir stil kılavuzu (düşük hacimli çeviri) veya “çevirmen el kitabı” şunlara yer vermelidir:
• Neyin çevirisi yapılıyor? (broşür, hukuki bir belge, Facebook gönderisi)
• Hedef kitle kim? (resmî veya gayriresmî bir hitap)
• Özel talimatlar var mı?
• Kaynak materyal var mı? (URL, görseller, belgeler)
Ayrıntılı bir stil kılavuzunda (yüksek hacimli çeviri) şunlara yer verilebilir:
• Zaman ve ölçü birimleri için tercih edilen biçim
• Marka kimliğiyle ilgili talimatlar
• Sektörle ilgili genel bilgiler
Çeviri stil kılavuzunuza neler eklenebilir?
Çevirisi yapılan tüm materyaller ve içeriklerde tutarlılığın ve kalitenin sağlanması için çeviri stil kılavuzunuzda kapsamlı talimatlara ve kurallara yer vermek çok önemlidir. Kılavuzda yer alması gerekenler:
Üslup ve Hitap: İster resmî, günlük, profesyonel veya samimi olsun markanızın sesine uyacağını düşündüğünüz üslubu belirleyin. Üslubu anlaşılır kılacak örnekler verin.
Dilde Farklılıklar: Bölgelere göre dil farklılıklarını veya tercihlerini açık bir şekilde anlatın. Örneğin hedef dil olarak hem Amerikan İngilizcesini hem de İngiliz İngilizcesini tercih ediyorsanız hangisinin nerede kullanılacağını belirtin.
Marka Kılavuzu: Markanızın temel değerlerini, misyonunu ve vizyonunu aktarın. Bunların çevirisi yapılan içerikte nasıl aktarılması gerektiğini açıklayın.
İçerik Biçimlendirmesi: Başlıklar, madde işaretleri ve yazı tipleri dâhil olmak üzere içeriğin biçimlendirilmesine yönelik kurallar belirleyin. Tarih, sayı ve ölçü birimleri için varsa özel biçimlendirme tercihlerini belirtin.
Kültürel Hassasiyet: Çevirmenlerin yerel geleneklere, inanışlara ve tabulara saygı göstermesini sağlamak için kültürel açıdan hassasiyet gerektiren konularla ilgili yönlendirmede bulunun.
Hedef Kitle Tanımı: Hedef kitlenizi, demografisini ve tercihlerini açıklayın. Böylece çevirmenler içeriği buna göre uyarlayacaktır.
Ana Mesajlar: Farklı dillerde tutarlı olması gereken ana mesajları, markaya ait cümleleri veya sloganları belirleyin.
Dil Bilgisi ve Stil Kuralları: Tercih edilen dil bilgisi kurallarını ve yazma stillerini belirtin. Açıklayıcı olması için örnekler verin.
Onaylanmış Terminoloji: Doğruluğu sağlamak için onaylanmış terminolojinin, kısaltmaların ve sektöre özgü jargonun yer aldığı bir liste verin.
İçerik Türleri: Pazarlama materyalleri, teknik belgeler veya hukuki metinler gibi içerikler arasındaki farka dikkat çekin ve her birine özel gereklilikleri açıklayın.
Gözden Geçirme ve Geri Bildirim Süreci: Çevirilerle ilgili gözden geçirme ve geri bildirim verme sürecini ana hatlarıyla aktarın. Ayrıca soru sormak veya açıklama istemek için ilgili kişinin iletişim bilgilerini de verin.
Sürüm Denetleme: Çevirmenlerin en güncel kılavuzlara erişim sağlaması için stil kılavuzundaki revizyonları takip edin.
Örnekler: Çevirmenlerden beklentilerinizle ilgili daha açıklayıcı olmak için farklı senaryoları ve içerik türlerini kapsayacak şekilde çok sayıda örnek temin edin.
İyi bir şekilde hazırlanan stil kılavuzu ile şirketinizin marka stratejisinin ve mesajının farklı dillerde tutarlı olmasını, kültürel hassasiyete özen göstermesini ve dilsel açıdan doğru olmasını sağlayabilirsiniz. Böylece küresel iletişim çalışmalarınıza değer katabilirsiniz.
Terminoloji sözlüğü nedir?
Terminoloji sözlüğü, şirketinizin ve şirketinizle çalışan çevirmenlerin tüm hedef dillerde kullandığı başlıca terimleri tanımlayan bir listedir.
Terminoloji sözlüğü, başlıca terimlerin kaynak metinde geçtiği her yerde tüm çevirmenler tarafından tutarlı bir şekilde çevrilmesini sağlar. Bu metinlerin ne sıklıkta çevrildiği ya da çevirmenin kim olduğu fark etmez. Terim sözlüğü sektör, şirket ve hedef kitleye özgü terminoloji, sloganlar ve marka cümleleri için özel olarak tasarlanır. Sözlük sayesinde tüm pazarlarda çeviri tutarlılığı geliştirilir ve tüm hedef dillerde marka mesajının tutarlı olması sağlanır.
Önemli Hususlar:
• Sözlük, çeviriye başlamadan önce hazırlanmalıdır.
• Bu konuda bir Dil Hizmeti Sağlayıcısı yardımcı olabilir fakat şirket, terimleri ve bunların onaylı çevirilerini temin etmelidir.
• Çevrilmemesi gereken telifli veya ticari markalı terimler belirtilmelidir.
Terminoloji sözlüğüne neler eklenmeli?
Terminoloji sözlüğü, çevrilen içerikte doğruluğu ve tutarlılığı sağlamak için başvurulacak önemli bir araçtır. Etkili bir terminoloji sözlüğü oluşturmak için aşağıdaki başlıca unsurları dikkate alabilirsiniz:
Ana Terimler: Sektörünüz, ürününüz veya hizmetinizle ilgili en önemli terimleri ve ifadeleri listeleyin. Bunlar özel bir anlamı olan veya birebir çeviri gerektiren kelimelerdir.
Tanım: Her bir terimi kısa ve açık bir şekilde tanımlayın. Böylece çevirmenler terimin bağlamını ve kullanım şeklini anlayacaktır.
Sözcük Türü: Terimin doğru kullanılabilmesi için sözcüğün isim, fiil, sıfat veya diğer bir türde olduğunu belirtin.
Bağlamsal Kullanım: Her bir terimin cümle veya ifadelerde nasıl kullanıldığına dair örnekler verin. Böylece çevirmenler, terimin kullanım şeklini anlayacaktır.
Tercih Edilen Çeviriler: Her bir terim için hedef dildeki tercih edilen çevirileri sunun. Mümkünse resmî ve gayriresmî çeviriler arasındaki ayrımı gösterin.
Kaçınılan Terminoloji: Anlam belirsizliği, hata veya kültürel hassasiyet nedeniyle kaçınılması gereken terimleri özellikle vurgulayın.
Akronimler ve Kısaltmalar: Yaygın kullanılan akronimleri ve kısaltmaları açıklamalarıyla birlikte dâhil edin.
Notlar ve Yorumlar: Bir terimin kullanımını, nüanslarını veya olası gizli anlamlarını açıklayan notlar veya yorumlar ekleyin.
Çapraz Referans: Çevrilen içerikte tutarlılığı ve uyumu sağlamak için sözlük içerisindeki ilişkili terimler arasında bağlantı kurun.
Sürüm Denetimi: Sözlükle ilgili revizyonları ve güncellemeleri takip ederek çevirmenlerin her zaman en yeni terminoloji kılavuzuna erişmesini sağlayın.
Dil Değişkenleri: Kuruluşunuz farklı dil tercihleri olan birden fazla bölgeyi hedefliyorsa her bir hedef bölgeye ait terminoloji değişkenlerini belirtin.
Terminoloji Kaynakları: Sözlüğü derlemede kullanılan kaynak veya referanslara değinin. Bunlar arasında sektöre özgü standartlar, şirket içinde kullanılan terminoloji veri tabanları veya güvenilir sözlükler yer alabilir.
Sonuç
Stil kılavuzları ve terminoloji sözlükleri, yerelleştirme ve küresel iletişim dünyasının vazgeçilmez varlıklarıdır. Dilbilimsel boşluklar arasında köprü görevi üstlenen bu araçlar sayesinde çeviri hizmet sağlayıcıları ile iletişim sorunu yaşama olasılığı en aza indirir. Kuruluşlar, kabul görmüş kurumsal stil kılavuzlarına uyarak ve kapsamlı sözlükleri kaynak göstererek çevirilerinin kalitesini ciddi anlamda artırabilmektedir.
Dahası bu kaynaklar stratejik bir şekilde kullanıldığında hem dilbilimsel açıdan doğru sonuca ulaşılır hem de yerelleştirme süreci uygun maliyetli olması sağlanır. İşletmeler, kapsamlı revizyonlara ve açıklamalara duyulan ihtiyacı azaltarak kaynakları daha etkili kullanabilir.
En önemlisi de çeviri stil kılavuzları ve sözlükler, uyumlu ve tutarlı bir marka sesi oluşturmada, farklı hedef dillerdeki görsellerde ve mesajlarda tutarlığı sağlamada büyük rol oynadığından küresel pazar yerinde marka bütünlüğünü destekleyici niteliktedir. İşin özü şu ki bu kılavuz ve sözlükler, başarılı uluslararası iletişim stratejilerinin önemli bir parçasıdır, kültürler arası etkileşimin sorunsuz ilerlemesine katkıda bulunur ve küresel hedef kitleyle uzun soluklu ilişkiler kurulmasını sağlar.
.jpg)
.png)
.png)
